YAŞAM’DA BOR
Yer yüzünde bileşikler halinde, toprak,kaya ve su da az miktarlarda fakat yaygın olarak bulunan bir elementtir. Yer kabuğunda 10-20 ppm, deniz ve okyanuslarda ise 0,5-9,6 (ortalama 5,6 ppm) seviyelerinde bor bulunduğu bilinmektedir. Bor; bitki, hayvan ve inan hücreleri tarafından sentezlenemediğinden, beslenme yolu ile dışarıdan alınması gereken bir iz elementtir. Borun bitkilerin normal gelişmesi ve optimal derecede ürün vermeleri için gerekli bir element olduğu 1920’lerden itibaren bilinmektedir.
Kaynak: etimaden.gov.tr.
SAĞLIK’DA BOR
Bor, hücre zarı fonksiyonu, mineral, hormon ve nükleik asit metobolizmalarında rol oynayarak;
1) Reaktif oksijen radikallerini detoksifiye edebilen önemli bir antioksidandır. Bor antioksidant özelliği ile ateroskleroz hastalığının önlenmesinde de etkili bir rkol oynamaktadır. (Oksidatif stres üzerine olan etkileri)
2) Kalsiyum, fosfor, vitamin D, magnezyum, molibden, alüminyum gibi çeşitli mikrobesinlerin metabolizmasında regulatör bir rol oynamaktadır. Böylece, kalsiyum ve magnezyum azalmasını önleyerek kemik ve diş yapısını koruduğu bilinmektedir. (Mikrobesin metabolizması üzerine olan etkileri)
3-Steroid hormon metabolizmasını olumlu yönde etkilediği bir çok çalışma ile kanıtlanmıştır. Steroid hormon seviyesinin yükselmesi kalsiyum atılımını azaltmaktadır. Dolayısıyla, borun günlük olarak yeterli miktarda alınması osteoporozun önlenmesi veya tedavisinde oldukça önemlidir. (Steroid hormon metabolizması üzerine olan etkileri)
4- T Hücrelerinin aktivitesini azaltarak ve serumdaki antikor konsantrasyonlarını düzenleyerek artirit sonucu oluşacak olumsuz etkileri azalttığı birçok çalışma ile kanıtlanmıştır. (Romatoid artrit üzerine olan etkileri)
5- Zihinsel fonksiyonların gelişiminde; kısa ve uzun dönem hafıza, el becerilerinde artış, dikkat idrak ve kavramada etkili olduğu bilinmektedir. (Beyin fonksiyonları üzerine olan etkileri)
Kaynak: etimaden.gov.tr.
TEDAVİ’DE BOR KULLANILMASI
SAĞLIKLI, GÜÇLÜ KEMİKLER VE EKLEMLER İÇİN BOR BİLEŞİKLERİNİN ÖNEMİ YILLARDIR BİLİNEN BİR GERÇEKTİR. AYRICA BOR BİLEŞİKLERİ; OSTEOPOROZ, DEPRESYON, KALP RAHATSIZLIKLARI, EKLEM İLTİHABI (ROMATOİD ARTRİT), MİGREN AĞRILARI, YARA İYİLEŞMESİ, ZİHİNSEL FONKSİYONLARIN VE HORMONAL AKTİVİTİLERİN DÜZENLENMESİ, HALSİZLİK, TER BASMASI, SIRT AĞRISI GİBİ RAHATSIZLIKLARIN TEDAVİSİNDE KULLANILMAKTADIR. KANSER TEDAVİSİNDE BOR BİLEŞİKLERİ İKİ FARKLI UYGULAMA İLE KULLANILMAKTADIR. BOR BİLEŞİĞİ İÇEREN KANSER İLACI ETKEN MADDESİ; BORTEZOMİB BOR BİLEŞİĞİ KULLANILARAK ÖZELLİKLE BEYİN VE BOYUN KANSER TEDAVİSİNDE KULLANILAN TEDAVİ YÖNTEMİ: Bor Nötron Yakalama Terapisi (BNCT-Boron Neutron Capture Therapy)
Kaypnak: etimaden.gov.tr.
KANSER TEDAVİSİN’DE BOR
Bortezomib, Amerika Gıda ve İlaç Dairesi (FDA-Food and Drug Administration) onaylı bor katkılı ilk kanser ilacıdır ve multiple miyelom (Multiple Myeloma) tedavisinde kullanılmaktadır. Multiple miyelom bir tür kan kanseridir. Bortezomib, multiple miyelom tedavisinde proteazom inhibitörü olarak kullanılmaktadır.
Kaynak: etimaden.gov.tr.
BNCT
Bor Nötron Yakalama Tedavisi (BNCT), çeşitli tümörlerin, özellikle beyin tümörlerinin ve melanomanın, tedavisinde kullanılan iki bileşenli radyasyon tedavi yöntemidir. Birinci bileşeni tümör hücrelerinde toplanan kararlı bor izotopudur (10B), ikinci bileşeni ise düşük enerjili nötron kaynağıdır. Tümör hücrelerinin içindeki veya hemen bitişiğindeki 10B, nötron kaynağından gelen nötronları yakaladıktan sonra parçalanmakta ve açığa çıkan yüksek enerji yüklü parçacıklar (7Li ve 4He) saece tümör hücrelerine zarar vermektedir.
Kaynak: etimaden.gov.tr.
BORDAN GELEN SAĞLIK
Türkiye’nin en değerli yer altı kaynakları arasında olan bor; yapılan araştırmalar doğrultusunda insan sağlığına önemli ölçüde katkı sağlamaktadır. İnsan vücudunda düşük miktarlarda ihtiyaç duyulan bor; besinler ve su yoluyla dışarıdan alınan bir mineraldir. 1981 yılında sağlık sektöründe yapılan araştırmalar doğrultusunda bor ürünlerinin insan vücudunda olumlu etkilere yol açtığı tespit edilmiştir. Bu doğrultuda, sağlık sektöründe de her geçen gün aygın bir kullanım alanına erişen bor; birçok tedavide kullanılarak etkin sonuçlar vermeye başlamıştır. İnsan vücudunda olumlu etkileri kanıtlanmaya devam edilen bor; besinler yoluyla tüketildiğinde halsizlik ve stres oluşumunu minimum seviyeye indirmektedir. Ayrıca, prostat kanserinin önlenmesi tedavisinde, göz iltihaplarının sterilizasyonunda, merhem yapımında ve özellikle beyin kanseri tedavisinde etkin olarak kullanılmaktadır.
TEDAVİLERDE ETKİN OLARAK KULLANILAN BOR
Bor ürünlerinin kullanıldığı sağlık sektöründe yapılan araştırmalarda, borun insan vücudunda bakır, magnezyum ve benzeri elementlerin emilimini arttırmasından dolayı kemiklerin güçlendiği gözlemlenmiştir. Bu durum ağrıların azalmasına ve kemik yapısının güçlenmesine yardımcı olmaktadır. İnsan metabolizmasında kalsiyum, magnezyum ve fosfor dengesini ayarlayan bor; fosfor dengesini de optimum seviyeye getirerek kasların ve beyin fonksiyonlarının gelişmesine katkı sağlamaktadır. Ayrıc bor; osteoporoz tedavilerinde, alerjik hastalıklarda, psikiyatride, kemik gelişiminde, artiritte (iltihaplı romatizma tedavisinde) ve menopoz tedavisinde de yaygın olarak kullanılmaktadır. Beyin kanserinin iyileştirilmesi tedavisinde etkin olarak kullanılan Borlu Nötron Yakalama yöntemiyle; hasta hücrelerin seçilerek imha edilmesi ve sağlıklı hücrelere zararının minimum düzeyde tutulmasına yardımcı olmaktadır.
SAĞLIĞA BOR DOKUNUŞU
Sürdürülmeye devam edilen bilimsel araştırmalarla canlıların yaşamlarında gerekli bir element olan bor; insan sağlığına sağladığı katkılarla sağlık ektöründe giderek önemli bir konuma erişmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından yapılan açıklamada; yetişkin sağlıklı bireylerin beslenme yolu ile 1-13 mg. bor tüketebileceği belirlenmiştir. Elma, armut, erik, hurma gibi meyvelerde, fasulye, nohut, mercimek vb. sebzelerde bol miktarda bulunan bor, pastörize sütlerin içeriğinde de yoğul olarak bulunmaktadır. Bor ürünlerinin oğada benzeri olmayan özellikleri sayesinde yerinin doldurulması neredeyse imkansızdır. Günümüzde yapılan araştırma sonuçları bir insanın günlük olarak belirli miktarlarda bor elementine ihtiyaç duyduğunu göstermektedir.
GÜNLÜK HAYAT’TA BOR
Kozmetik ürünler, deterjanlar ve biyosidal ürünlerin kullanımıyla da bor günlük yaşamımızda yer almaktadır.
Biyosidal ürünler; mikroplarla mücadelede ve mantar istilalarında kullanılmaktadır. Aynı zamanda zararlı organizmaların önlenmesi, bazı zararlıların yok edilmesi ve yaşam kalitesinin yükseltilmesi için de gereklidir. Bu bağlamda; lens solüsyonları, mehremler, gargaralar, göz damlaları, ahşap koruyucular, prestisitler, insektisitler, sabun ve bazı temizlik ürünleri bor katkılı olarak üretilmektedir.
Sabun ve deterjanlara, mikrop öldürücü jermisit) ve su yumuşatıcı etkisi ve bunlarla birlikte beyazlatıcı etkisini de arttırmak için bor katkılı bileşikler eklenmektedir. Örneğin; deterjanlara katılan sodyum perborat, aktif bir oksijen kaynağı olduğundan, etkili bir ağartıcıdır
Kozmetik ürünler (kişisel bakım ürünleri, krem, fondöten, kapatıcılar) ise borlu bileşiklerin deride yumuşaklık ve kapatıcılık gibi özellikleri arttırmasının yanı sıra antiseptik özelliğinden dolayı da bor katkılı olarak üretilmektedir.
Besinlerin yanı sıra kullandığımız deterjan ve kozmetik ürünler ile de bor, günlük yaşantımızda iç içe olduğumuz bir elementtir. Farklı formüllerde (Sodyum perborat vs.)deterjan sanayinde kullanılan bor, ev temizliğinde, kişisel bakım ürünlerinde ve endüstriyel alanda ağartıcı ve bakterilere karşı koruyucu olarak karşımıza çıkmaktadır. Kometik ektöründe ürüne kazandırdığı yumuşaklık, yapışkanlık ve dayanıklılık özellikleri sebebi ile tercih edilen bir elementtir.
Kaynak: etimaden.gov.tr
boren.govbtrb
YUKARIDA BOR MADENİNİN İNSAN SAĞLIĞINDAKİ YERİ VE ÖNEMİ ANLATILMIŞ BULUNMAKTADIR
Sektör Medya
