Kurban Bayramı çocuğa nasıl anlatılmalı?

Uzman Klinik Psikolog Müjde Yahşi konu hakkında bilgiler verdi.

Özellikle 7 yaş öncesi çocuğa kurbanlık hayvanların kesilmesi üzerinde yoğunlaşılarak değil daha çok; et yiyemeyenlerin et yediği, fakirlere et ve para yardımlarının yapıldığı, akrabaların ziyaret edildiği bir bayram olarak anlatılabilir.

Mesela şöyle söylenebilir. “Kurban Bayram’ı sayesinde et yemeye hasret kalan çocuklar bu bayramda bol bol et yiyecekleri için ve yeni kıyafetler giyecekleri için çok sevinirler bu yüzden zenginler fakirlere et ve para yardımında bulunurlar. Yardımda bulunanlar da onların mutluluğuyla çok mutlu olur ve böylelikle hem zenginin hem de fakirin yani herkesin mutlu olduğu bir bayram olmuş olur.”

Eğer çocuk 7 yaşından büyükse ve çocuğa Hz. İbrahim ile oğlu Hz. İsmail hikâyesi anlatılarak Kurban Bayramı’nın ne anlam ifade ettiği öğretilmek isteniyorsa bu defa yine kesmeye ve bıçağa değil Hz.İsmail’in teslimiyetine ve babasının sözünü yerine getirmesine yoğunlaşılarak anlatılabilir. Amaç şu olmalıdır; 12 yaş altındaki bir çocuğa “kurbanlık hayvanın kesilmesi” ifadesinin kullanılması yerine, “Kurbanın Allah’a hediye edilmesi” ifadesi kullanılarak Kurban Bayram’ını anlatmak olmalıdır.

Çocuklar duygusal olarak hassas oldukları kadar meraklıdır da dolayısıyla kurban kesimi ile ilgili ebeveynlere zorlayıcı sorular sorabilirler.  “Hayvan kesildiğinde canı acımaz mı, kurban eti yemesek olmaz mı, onlara da yazık değil mi?” Gibi sorularla gelen çocuğa; “Dünyadaki tüm canlılar birbirine yardım etsin diye yaratıldı. Kurbanlık hayvanlar da tıpkı meyve ve sebzeler gibi insanlar yesin, büyüsün ve güçlensin diye yaratıldı. O yüzden biz onları yediğimizde onlar çok mutlu oluyor.” Şeklinde verilecek cevap onların ruhsal gelişimine zarar vermekten koruyabilir.

Ebeveynler tarafından en çok merak edilen konulardan biri de kurban kesiminin çocuklar tarafından izlenmesinin çocuğun ruhsal gelişimine zarar verip vermediğidir. Bu konuda da ebeveynler tarafından bilinmesi gereken birkaç önemli nokta vardır.

7 yaşından küçük çocuğu olan ebeveynlerin çocuklarına kurban kesim işlemini uzaktan bile asla izletmemeleri gerekir.

7 ile 12 yaş arasında çocukları olan ebeveynler, kurban kesimini izlemek konusunda çocuklarından ısrarcı bir durumla karşılaşırsa   onlara uzaktan izlemesine izin verebilirler ancak bu defa şuna dikkat edilmesi gerekir; çocuk asla bıçak, kan veya hayvanın hırıltı gibi olumsuz ses ve görüntülerine şahit olmamalıdır.

12 yaşından büyük tüm çocukların ise kurban kesimini izlemesinde sakınca yoktur ama şu da hatırlanmalıdır ki, çocuk 12 yaşından büyük olsa da bazı kız çocukları erkek çocuklarına göre daha hassas olduğu için çocuğun duygusal gelişimi de göz önünde bulundurulması gerekir.

Unutulmamalıdır ki, çocuklar kurbanlık hayvanları çok severler, onlarla duygusal bağ kurarlar ve kesilmesine üzülebilirler dolayısıyla kurban kesildikten sonra “Bak bu bizim kurbanlığımızın eti, hadi ye” denilmesi çocuğu travmatize edebilir ya da kurban kanını çocuğun alnına sürmelesi çocuğu derinden sarsabilir.  (İLKHA) 

Kurban Bayramı’nın çocuklara anlatılmasında dikkat edilmesi gereken diğer önemli noktalar şu şekilde özetlenebilir:

Yaş ve gelişim düzeyine uygunluk: Çocukların anlama ve kavrama düzeyleri göz önünde bulundurulmalıdır. Küçük çocuklara daha basit ve somut açıklamalar yaparken, daha büyük çocuklara daha detaylı ve kavramsal açıklamalar yapılabilir.
Sevgi ve merhamet vurgusu: Kurban kesimi konusunda çocuklara, kesimin nedenlerinden ziyade sevgi, merhamet ve paylaşım değerleri ön plana çıkarılmalıdır. Hayvanların da canlı olduğu ve acı çekebileceği anlatılmalıdır.
Hayvan haklarına dikkat çekme: Kurban kesimi sırasında hayvanların korunması ve haklarının gözetilmesi konusu açıklanmalıdır. Hayvanların acı çekmemesi için kesimin uygun şekilde yapılması gerektiği vurgulanmalıdır.
Dini ve kültürel öğelerin dengesi: Dini anlamının yanı sıra, Kurban Bayramı’nın kültürel yönleri de çocuklara aktarılmalıdır. Aile, komşuluk, paylaşım gibi değerler ön plana çıkarılmalıdır.
Olumlu duygular uyandırma: Kurban Bayramı’nın çocuklarda olumlu duygular uyandırması hedeflenmelidir. Sevgi, mutluluk, birlik-beraberlik gibi duyguların ön plana çıkarılması önemlidir.